Bruksizm, dişlerde sıkma ve gıcırdatma ile kendini gösteren, normal kabul edilmeyen çene ve kas aktivitesidir. Hem uykuda, hem de uyanık iken meydana gelebilir. Uyanık iken genellikle diş sıkma şeklinde izlenirken, uyku esnasında diş sıkmaya çoğunlukla diş gıcırdatma da eşlik eder.
Bruksizm, dişlerde sıkma hangi yaşlarda görülür?
Diş sıkma veya diş gıcırdatma çocukluk dönemi dahil olmak üzere her yaş gurubunda görülebilir.
Bruksizm Sebepleri Nelerdir?
Diş sıkma veya gıcırdatma farklı nedenlerle, ya da birden fazla etkenin birleşmesiyle ortaya çıkmış olabilir.
Bu nedenlerden bir tanesi, dişler arasındaki kapanış düzensizlikleridir. Alt ve üst dişler arasında, dişlerin doğru kapanmasını engelleyen erken temas noktaları ve/veya ortodontik uyumsuzluklar var ise, bireylerde Bruksizm gelişebilir. Yine çene gelişimindeki asimetriler ve şekil bozuklukları diş sıkma ya da diş gıcırdatma ile sonuçlanabilir.
Bir diğer neden ise bireylerin psikososyal durumudur. Stresin ve anksiyetenin (endişe ve kaygı hali) özellikle uykuda yaşanan diş sıkma ve gıcırdatmayı tetiklediğine dair birçok çalışma bulunmaktadır. Bazı araştırmacılarbruksizm alışkanlığının; stres ve anksiyeteye karşı tepkisel bir yanıt olarak ortaya çıktığını öne sürmektedirler. Yine anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik bozukluklarda, kaslarda aktivite artışı olduğu, bu durumda ilk etkilenen kaslardan birinin yanaktaki çiğneme kası olduğu belirlenmiştir.
Uyku bozukluklarının da diş sıkma veya gıcırdatmaya sebep olabileceği öne sürülmektedir. Yapılan bazı çalışmalarda, kötü kalitedeki uykunun Bruksizmi tetiklediği ortaya konmuştur. Yine uyku esnasında yaşanan solunum bozukluklarının diş gıcırdatmaya neden olabileceği belirtilmektedir.
Alkol, kafein ve sigara kullanımının diş sıkma ve gıcırdatma üzerine olumsuz etkileri olduğu gösterilmiştir.
Bazı ilaçların kullanımı da Bruksizme neden olabilmektedir. Özellikle bir grup antidepresan ilacın, diş sıkma ve gıcırdatmayı tetiklediği belirlenmiştir.
Bruksizm de genetik geçiş, halen tartışmalı bir konudur. Bu alışkanlıkta ailesel geçişlerin etkili olduğunu savunan görüşler bulunmakla birlikte, genetik geçişin söz konusu olmadığını ileri süren çalışmalar da mevcuttur.
Bireylerde Diş Sıkma veya Diş Gıcırdatma Alışkanlığı Olduğu Nasıl tespit Edilir?
Teşhiste en kıymetli verilerden biri hastadan alınan bilgilerdir. Eğer kişinin uyku partneri gece dişlerinden gıcırtı sesi geldiğini söylüyorsa, birey kendisi sabah uyandığında çenesinde bir ağrı hissettiğini belirtiyorsa Bruksizmden şüphelenilir. Böyle bir durumda hastanın mutlaka bir diş hekimi tarafından muayene edilmesi gerekir. Diş hekimi ağız içerisinde diş yüzeylerinde aşınma olup olmadığını ve dişlerde kırık hatlarının varlığını kontrol eder. Bu bulguların varlığı diş sıkma ve gıcırdatmayı destekler. Ayrıca ağız içi yumuşak dokular da incelenmelidir. Bruksizmli hastalarda, özellikle sabah uyandığında, dilin kenarında diş izleri ve yanak boyunca yatay bir çizgi izlenebilir. Yine bu aşamada hastanın çene ekleminin mutlaka muayene edilmesi gerekir.
Diş Sıkma ya da Gıcırdatmanın Olası Zararları Nelerdir?
Uzun süre devam eden Bruksizm alışkanlığı, diş yüzeylerinde aşınmaya, dişlerde hassasiyet oluşmasına ve diş boylarının kısalmasına neden olabilir. Ayrıca diş sıkma durumunda kaslara ve çene eklemine binen yük normalin üzerinde olduğu için, çene kaslarında ağrıya ve çene ekleminde ağrıyla birlikte hasar oluşmasına yol açabilir. Bu durum bireylerde çiğneme ve konuşma güçlüğü ile sonuçlanarak, hayat konforunu olumsuz etkileyebilir.
